Marieke van den Broeke | juridisch adviseur Vergunningverlening

“Same shit, different name?”

Al sinds 2004 werk ik in ons vakgebied Vergunningverlening en Handhaving. Sindsdien zijn wetten regelmatig veranderd en zijn er nieuwe wetten gekomen. En telkens werden er nieuwe termen bedacht voor hetzelfde.

Een voorbeeld: als je iets wilt wat afwijkt van het bestemmingsplan heette dat in 2004 onder de WRO een ‘vrijstelling’, in 2008 onder de Wro (de kleine letters waren niet de enige verandering) een ‘ontheffing’ en sinds 2010 onder de Wabo ‘handelen in strijd met de regels van ruimtelijke ordening’. En straks als we de Omgevingswet hebben heet het een ‘omgevingsplanactiviteit’, ofwel ‘OPA’. Het zijn dit soort wijzigingen die bij mij het gevoel oproepen van ‘same shit, different name’. En als je puur kijkt naar de wettelijke regels is dat ook wel zo. Of toch niet helemaal? Is de Omgevingswet écht de grootste wetswijziging die ons land kent sinds de grondwet van 1848, zoals wel wordt gezegd? Zelf nadenken over de regels De Omgevingswet kent inderdaad veel regels die vergelijkbaar zijn met de regels die we nu kennen. Toch gaat er echt wel wat veranderen. En dat is niet alleen procedureel (zoals meer reguliere procedures, geen van rechtswege verleende vergunning meer, bij milieu niet meer denken vanuit de inrichting maar vanuit activiteiten), maar vooral hoe we met de regels omgaan. De Omgevingswet nodigt de gemeenten uit om zelf na te denken over regels. Er zijn namelijk heel veel onderwerpen waarvoor geen landelijke regels meer zullen gelden, maar waarvoor de gemeenten zelf regels mogen stellen. Google maar eens op ‘bruidsschat Omgevingsrecht’, of lees het artikel hierover in Ruimte #6. De wetgever wil dat we meer denken in ‘hoe kunnen we het plan mogelijk maken?’ en minder in ‘past het wel binnen de huidige regels?’. Ook dit kun je interpreteren als ‘same shit, different name’. Maar dan mis je de essentie: een andere manier van het integraal (!) benaderen van plannen en meer denken in mogelijkheden. De tijd zal ons leren hoe dit in de praktijk echt uitpakt. Participatie bij de aanvraag Ook nodigt de wetgever iedereen uit om meer in te zetten op vooroverleg, meer overleg tussen initiatiefnemer en gemeente en/of omgevingsdienst en meer overleg tussen initiatiefnemer en de buurt. De wetgever wil dat de initiatiefnemer voordat hij zijn plan indient bij de gemeente eerst overleg voert met de buurt. Een belangrijke welkome wijziging. Ik zeg vaak in bezwaar- en beroepsprocedures dat het belangrijk is dat partijen met elkaar in gesprek blijven. Ik ga na een zitting gewoon weer naar mijn huis in het mooie Nijmegen, maar de initiatiefnemer en omwonenden moeten samen verder in hun buurt. Voorafgaand aan het indienen van een plan goed overleg voeren met de omwonenden en daarmee zorgen voor draagvlak kan de slagingskans van een plan enorm vergoten. Dit is de participatie bij een aanvraag, waar de wet om vraagt. Een goede ontwikkeling als je het mij vraagt, omdat mensen dan mee kunnen denken met de ontwikkeling van een plan en niet door een definitief plan overvallen worden. Daarom is het is zo belangrijk om daarop in te zetten. En daarmee hoeven we echt niet te wachten tot de wet in werking treedt. Nu al kunnen (of moeten) we initiatiefnemers meer stimuleren de buurt bij de ontwikkeling van hun plannen te betrekken.

Participatie bij onze partners In deze Ruimte is er ook veel aandacht voor het belang van participatie. Wouter Algra en Lisanne Sluis komen in ‘Het ogenblik van’ aan het woord over de voorbereidingen bij de gemeente Scherpenzeel, waarbij participatie een belangrijke rol speelt. Omgevingsmanager Sabine den Hertog van de gemeente Ede vertelt in ‘Ondertussen bij’ hoe zij participatie vormgeeft in haar werk. In ‘Ter inspiratie’ geeft Nick Kiran een buitenstaandersperspectief op de Omgevingswet en participatie, en roept hij op om verder te kijken dan de aanstaande Omgevingswet. Tot slot introduceren we het Omgevingswetdashboard in deze Ruimte. Hierin zie je precies hoe het er bij onze partners voorstaat in de voorbereidingen op 1 januari 2022: van Omgevingsvisie tot mandaten tot toepasbare regels. Dit dashboard zullen we vanaf nu regelmatig updaten. Ik wens je veel leesplezier!